Türkiye – Ermenistan ile ilişkileri nomalleştirme sürecini başlattıktan sonra benzer bir adımı İsrail ile de atmaya hazırlanıyor. İsrail’le ilişkileri yeniden normale döndürme konusunda Ankara ile Tel Aviv arasında önemli bir gelişme önceki akşam yaşandı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İsrailli mevkidaşı Yair Lapid ile sürpriz bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Çavuşoğlu-Lapid görüşmesinin Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın dört gün önceki “İsrail Cumhurbaşkanı Yitzak Herzog’un Türkiye’ye bir ziyareti olabilir” açıklamasından sonra yapılması dikkat çekti. Bu arada Cumhurbaşkanı Erdoğan, 13 Ocak’ta da İsrail Cumhurbaşkanı Yitzak Herzog’u arayarak annesi Aura Herzog’un vefatı nedeniyle taziyelerini iletmişti.
ZİYARET PLANLANDI
Dışişleri Bakanlığı, bir açıklamayla iki ülke dışişleri bakanının telefonda görüştüğünü duyururken, görüşmenin içeriğine dair bilgi paylaşmadı. Ancak kulislerde, önceki günkü telefon görüşmesinde hem Herzog’un ziyaret planının hem de ABD’nin Doğu Akdeniz Boru Hattı (EastMed) projesinden desteğini çekmesinin konuşulduğu kaydedildi. Benzer yönde bilgiler, İsrailli Jarusalem Post’a konuşan kaynaklar tarafından da teyit edildi.
‘BUZLAR ERİYOR’
İsrail Haber sitesi Times of Israel, iki ülke dışişleri bakanları arasındaki son telefon görüşmesinin 2008 yılında gerçekleştiğini, bunun 13 yıl sonra bir ilk olduğunu yazdı. Haaretz gazetesi ise bu görüşmenin iki ülke arasında ‘eriyen buzlara dair bir başka işaret’ olduğunu kaydetti. İsrail Dışişleri Bakanlığı’nın Haaretz’e aktardığına göre, Çavuşoğlu, koronavirüse yakalanan Lapid’e geçmiş olsun dileklerini iletti. Aynı haberde, Lapid’in 10 günden fazla bir süre önce koronavirüse yakalandığı, karantinasının da hafta başında sonlandığı vurgulandı.
BİLGİ NOTU
2008’deki Gazze savaşı, 2010’daki Mavi Marmara saldırısından bu yana İsrail ile ilişkiler inişli çıkışlı. Son olarak 2018’de ABD’nin Kudüs’te elçilik açmasına karşı protestolarda 60 Filistinlinin öldürülmesi üzerine ilişkiler maslahatgüzar seviyesine indirilmişti.
ABD’NİN EASTMED BORU HATTINA DESTEĞİNİ ÇEKMESİ KAPIYI ARALADI
TÜRKİYE ile İsrail arasındaki ilişkileri normalleştirme girişiminde, ABD’nin, İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kesimi ile imzaladığı Doğu Akdeniz Boru Hattı Projesi’nden (EastMed) desteğini çekmesinin önemli rol oynadığı belirtiliyor. ABD, İsrail açıklarında çıkan doğalgazın, Kıbrıs, Girit ve Yunanistan anakarası üzerinden Avrupa’ya sevkıyatını öngören bu projeyi ekonomik bulmadığını ilan etmişti. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da önceki gün, “Bölgedeki enerji kaynaklarının özellikle Avrupa piyasalarına ulaşabilmesi için en ekonomik güzergâh Türkiye. Türkiye böyle bir işbirliğine hiçbir zaman hayır demedi. En gergin ortamda bile Cumhurbaşkanımızın AB’ye bir konferans teklifinin de amacı buydu” demişti.
YUNANİSTAN VE KIBRIS RUM KESİMİ YAKINLAŞMADAN ENDİŞELİ
ORTADOĞUYA ilişkin analizler yayılayan Middle East Eye (MEE) haber sitesi, İsrail ile Türkiye arasındaki yakınlaşmanı değerlendirdi. MEE’ye konuşan İsrail-Türkiye ilişkileri uzmanı Eytan Cohen Yanarocak, ABD’nin finansal desteğini çektiği Eastmed boru hattı projesinin ardından İsrail ve Türkiye ilişkilerindeki normalleşmeye ilişkin “Güney Kıbrıs ve Yunanistan, İsrail ile Türkiye arasındaki yeni yakınlaşmadan çok endişeli” ifadelerini kullandı. Aynı haberde, Yunanistan Savunma Bakanı Nikolos Panagiotopoulos’un, salı günü İsrailli mevkidaşı Benny Gantz ile görüşmek üzere İsrail’e gittiği belirtildi. Bu arada, İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz’ın COVID testinin dün pozitif çıktığı açıklandı.
