1760’ların başında İngiltere, borç batağına girmiş bir ülke idi. Bir şekilde gelirini arttırmak zorundaydı ve parlamento bir çare olarak başta ABD olmak üzere tüm sömürgelerine vergiler koymaya başladı. Başta “1767 Townshend Yasası” ile işletme ruhsatlarından gazetelere kadar her şeyi bu yasa ile vergiye bağladı. Daha sonra bu işi biraz daha ileri götürerek; boya, kağıt, cam ve çay gibi ürünlere de vergi koymaya başladı. O dönemde çay, ABD’de şu andan daha fazla tüketilen bir üründü, ülkedeki tüccarlar bunun yanlış bir şey olduğunu söylemelerine rağmen sözlerini dinletemediler. Sokaklarda bu vergiye itiraz edenlerin sayısı günden güne artıyordu ve çay tüccarları da bu insanların protestolarını destekliyordu. Bu protestolar sonrası zamanla vergiler kaldırıldı ancak İngilizler bunu unutmadı. İDHŞ(İngiltere Doğu Hindistan Şirketi), borçlarını ödemek için kullanabileceği milyonlarca pound değerinde çaya sahipti. Avrupa ve İngiltere zaten çaya doymuştu ve bu nedenle çaydan kurtulmaları gerekiyordu. Amerika, fazla çaydan kurtulmak için iyi bir yer gibi görünüyordu, ancak vergilendirme konusundaki öfke ve İDHŞ ile ilgili endişeler bunu zorlaştırdı. İngiliz hükümeti ise hala çay vergisinin kaldırılmasının İngiltere’yi zayıf göstereceğinden korkuyordu.
İngilizler, tüm vergileri kaldırmalarına rağmen çay vergisini kaldırmayarak tepkilerini gösterdiler. Boston şehrinde bir kış günü, İngiliz vergi dairesi önündeki askerlere kar topu atan 5 kişi, İngiliz askerleri tarafından vurularak öldürüldü. Bu olay isyanı tetikledi. 1173 yılının sonbaharında Dartmouth adındaki çay dolu ilk gemi Amerika’ya gitmek üzere yelken açtı. 28 Kasım günü Boston limanına ulaştı. Boston’lılar, “Özgürlük Çocukları” adı ile kurulan bir grubun öncülüğünde toplantı düzenlediler. Toplantı çok coşkulu ve kalabalıktı. Toplantıda çıkan kararda ne olursa olsun, çaylar ülkeye sokulmayacaktı. Gemideki tüm mallar indirildi fakat çaylar bilerek gemide bırakıldı. İngiliz valisi, yasaya göre çayın indirilmesini emretti fakat kimse valiyi dinlemiyordu.
Yasaya göre 20 günlük süre dolmuştu ve çay zorla boşaltılacaktı. Liman çok kalabalık bir hal almıştı ve birçok kişi ortalığın karışacağını bildiği için oradan uzaklaştı. Özgürlük Çocukları grubunun üyesi Samuel Adams, yapılan bir toplantıda sahil bu gece kocaman bir çaydanlık olacak diyerek fitilin ilk ateşini yaktı. Seçilmiş birçok genç, bir odada İncil’e el basarak gizlilik yemini ettiler. Çay harici hiçbir şeye dokunmayacaklardı. Tanınmamak için kızılderililer gibi giyindiler ve sahilde herkesin arasına karışıp koşarak gemilere tırmanmaya başladılar. Limanda yaptıkları bu hareket ile önce binlerce Amerikalı’yı ardından tüm Boston halkını harekete geçirdi. Gözü açıp kapatıncaya kadar Özgürlük Çocukları, 340 sandığı kırarak açtılar ve tüm çayları Boston limanına döktüler. İngiliz askerleri, tüm olan biteni sadece izlediler. Denize atlayan İngiliz askerleri korkudan birbirlerine bakıyorlardı. Büyük coşkuyla gemiden koşarak inen kızılderiligibi giyinen gençler de sevinç çığlıklarıyla geldikleri gibi geri döndüler. Dökülen çayın bugün ile değeri 1.7 Milyon Dolar.
Bu eylem, ABD’nin en ateşli eylemlerinden biri oldu. Bu hareketleri, İngilizler’e yapılmış ilk büyük tepkiydi ve bu hareket onları önce bir iç savaşa sürükledi ardından ise onlara yeni bir ülke armağan etti. Boston halkının yaktığı bu özgürlük ateşi diğer eyaletlere de sıçradı. Özgürlük Çocukları grubunun üyesi Samuel Adams, bir bildiri hazırladı ve bunu 13 koloniye dağıttırdı. Bu bildiri sonrası Boston halkı; New York ve Philadelphia halkları ile birleşti. Çay olayı diye başlayan bu olay İngiltere taraftarları ile Amerika halkı arasında 8 yıllık bir savaşa dönüştü. Amerika halkı, İngilizlere isyan ederek ilk bağımsızlığını kazanan halk oldu. Çay partisi eylemi sebebiyle Boston, bugün ABD’de “Gazi Şehir” olarak kabul edilir.
Yazıyı bizden bir çay partisi örneği ile bitirelim. Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK, Büyük Taaruz öncesi Ankara’da bir çay partisi düzenlemişti. Tetikte bekleyen Yunan kuvvetleri; “Mustafa Kemal zaten partide, bu gece asla saldırmaz” demişlerdi. Ama o gece, düşündükleri gibi olmadı ve Türk ordusu saldırıya geçti ve 9 günde Ege’ye ulaştı. Gazetelere “Çay Ziyafeti Şaşırtmacası” olarak başlık atıldı.
AYKUT FİLİZ
