1975 yılında Lübnan’da kurulan ve 1994 yılında bitirildikleri zamana kadar, 20 ülkede yaptıkları bombalı saldırılar ile, 77 kişinin ölümüne sebep olan terör örgütüdür.
Olaylar aslında 1920’lere kadar gidiyor. Sözde soykırım yalanları ile dünyayı kandırmaya çalışan Ermeni örgütleri, dönemin Türk devlet adamlarına karşı suikastlere girişmeye başlamıştır. 1921 yılında Berlin’de, Osmanlı’nın eski İçişleri Bakanı Talat Paşa, Roma’da eski Osmanlı Sadrazamlarından Said Halim Paşa, İstanbul’da eski Azerbaycan İçişleri Bakanı Behbud Han Cevaşir, 1922 yılında da Tiflis’te, Osmanlı’nın eski Deniz Bakanı Cemal Paşa, suikast sonucu öldürmüşlerdir. Nemesis operasyonunun failleri ne yakalandı ne de yakalansalar da ceza almadılar.
Tarihler 1970’li yılları göstermeye başladığında, Nemesis operasyonunun üzerinden 50 yıl geçmiştir ve hala Ermeniler o hayallerindeki büyük Ermenistan fikrini hayata geçirememiştir. Bunun verdiği kızgınlık ile bazı Ermeni militanları harekete geçerek, asala adı altında bir örgüt kurdular.
Dünya, asala adını ilk kez 1975 yılında Beyrut kentinde, Dünya Kiliseler Birliği’nin binasına yaptığı bombalı saldırıda duymuştur. Bu tarihi örgüt üyeleri örgütün kuruluş tarihi olarak kabul etmiştir.
Asala örgütünün kuruluşunda en büyük etki, dönemin büyük güçlerinden SSCB’nin ta kendisiydi. Kurucusu Agop Agopyan’da o dönemlerde direniş örgütlerinde eğitim almış bir militandı. Kuruluş amacı tamamen 1915 yılında, sözde soykırım yalanı üzerineydi. Amaçları Türkiye’nin doğusunda bir büyük devlet kurmak ve 4T(tanımak,tanıtmak,tazminat,toprak) hayallerini gerçekleştirmekti.
Örgüt tüm masraflarını karşılamak için, Beyrut’ta kurduğu merkezinden tüm dünyadaki Ermenilere mektuplar göndermiş ve yardım istemiştir. Bunun sonucunda birçok ülkeden onlara maddi destekler yağmaya başlamıştır.
22 Ekim 1975 yılında, Türkiye’nin Viyana Büyükelçisi Hüseyin Tunaligil’in odasında şehit edilmesi, örgütün Türk devlet adamlarına karşı başlattığı ilk suikast girişimidir. 2 gün sonra ise Türkiye’nin Paris Büyükelçisi İsmail Erez ve şoförü Talip Yener suikast sonucu şehit edilmişlerdir. Büyükelçilikleri arayan örgüt üyeleri, saldırıları kendilerinin yaptıklarını itiraf ettiler. Avrupa buna sessiz kaldı.
Beyrut Büyükelçiliği Katibi Oktar Cirit 17 Şubat 1976 günü Beyrut çarşısında otomatik silahlar ile şehit edildi. 1980’lere gelindiğinde, Filistin Direniş Örgütü’nün ASALA ile olan bağlantısı MİT tarafından ortaya çıkarıldı. Aynı zamanda, Libya’dan da silah yardımı aldıkları bir süre sonra ortaya çıkmıştır. Bir sonraki olay ise İsviçre’nin Bern kentinde ortaya geldi. 31 Temmuz 1980 akşamı, Türkiye’nin İsviçre Büyükelçisi olan Doğan Türkmen’e saldırarak yaralanmasına neden oldular. Büyükelçi bu olaydan önce İsviçre hükümetinden zırhlı araç istemiştir, onlar ise bunu reddetmiştir. Saldırıyı gerçekleştiren militan, Fransa’da yakalanmasına rağmen serbest bırakılmıştır.
Örgütün hedefinde bu seferde Atina Büyükelçiliğinde görev yapan ateşe Galip Özmen ve kızı Neslihan, 31 Temmuz 1980 gecesi araçlarına yapılan yaylım ateşi sonucu şehit olmuşlardır. Örgüt kendi militanlarına yapılan herhangi bir yakalama girişiminde onu yapan ülkenin devlet adamlarına saldıracaklarını söyleyip açık açık tehdit etmekteydiler.
Asala, Lübnan iç savaşından sonra yerini değiştirdi ve Suriye’nin beka vadisinde eğitim almaya başladı. SSCB’nin desteklediği bu örgütü Suriye’de böylece eğitim vererek desteklemeye başlamıştır. Bunlara bir süre sonra Yunanistan’da katılmıştır.
Asala, pkk ile sıkı bir ilişkiye girmiştir. Birlikte silahlı eğitim yapıyorlardı ve birlikte hareket ediyorlardı. Bir süre sonra İran hükümeti de bu örgüte destek vermeye başlamıştı. Aldığı yeni desteklerle, Türkiye’deki ilk silahlı saldırısını 7 Ağustos 1982 yılında Ankara Esenboğa Havaalanında gerçekleştirdi. Önce bomba patlattılar ardından da etrafa ateş açmaya başladılar. Türk polisi operasyonu sonucu 1 ölü 1 yaralı olarak militanlar ele geçirildi. Yakalanan militan Levon Ekmekçiyan, 1983 yılında idam edildi.
16 Haziran 1983’te, İstanbul Kapalıçarşı’da bomba patlatan militan ardından etrafa ateş açtı. 2 kişiyi öldüren bu militan kaçamayacağını anlayarak kendini bomba ile patlattı.
28 Nisan 1984’te Başbakan Turgut Özal, İran’a resmi ziyareine birkaç saat kala Ermeni militanlar, Tahran Büyükelçiliği’nde görev yapan sekreterin eşi Işık Yönder’i başından vurarak ağır yaraladı, olaydan 2 gün sonra vefat etti. Bu olay asala örgütünün son silahlı olayıydı.
Fransa’da yaptıkları son saldırı ile artık dünyada herkesin tepkisini çektiler ve desteğini kaybeden ASALA, çöküşe geçti. Hiram Abas ve ekibi bu örgüte çok büyük operasyonlar gerçekleştirerek çöküşlerini sağladı.
1984 yılında pkk ile ASALA örgütü bir toplantı yaparak, yerlerini pkk örgütüne bırakmaları söylendi. Tarihler 28 Nisan 1988 tarihini gösterdiğinde, örgütün lideri Agop Agopyan Suriye’de yol ortasında infaz edildi. Agopyan’ın ölümünden sonra asala artık tamamen bitme sürecine girdi. İçlerindeki birçok militan pkk saflarına katıldı.
Tüm şehitlerimizin ruhları şad olsun.
Aykut FİLİZ
Fotoğraflar: GZT,
