1.Dünya Savaşı sonrasında, kaybeden ve itilaf devletleri safında savaşa girdiği halde istediğini elde edemeyen bazı devletlerde milliyetçilik düşüncesi aktif bir düşünce şeklini almış bulunmaktaydı. Avrupa’da İtalya, Almanya ve İspanya, yükselen bir aşırı milliyetçilik düşüncesi ile ülkelerinde benzer tarzda hükümetler kurmuşlardı.
Almanya’nın 1.Dünya Savaşı’nı kaybetmesi ile ve üstüne Versay Anlaşması’nın ağır şartlarının da gelmesi ile büyük bir ekonomik ve siyasal sıkıntının içine girmişti. Bir de bunun üstüne “1929 Dünya Buhranı” eklenince çok kötü durumda olan Alman ekonomisi tamamen artık çökme noktasına gelmişti. Bu dönemde, halkının gözünde kurtarıcı gibi bakılan hitler gibi, çoğunlukla 1.Dünya Savaşı’nda savaşmış askerlerin oluşturduğu bir siyasi yapı ortaya çıkarak, Alman halkını, bu şartlardan kurtarmanın tek yolunun kendileri olduğunu meydanlarda söylemiş ve ülkelerinin başına geçmişlerdi. 4 yıllık savaşın ülkelerine getirdiği bu kötü durumun ancak kendi düşünceleri sonucunda çözeceklerini dikta etmişlerdi.
İtalya, 1.Dünya Savaşı sonrası İtilaf Devletleri safından istediğini alamamış ve savaşın getirdiği ekonomik ve sosyal buhran ile kriz dönemine girmişti. Dönemin yükselen milliyetçilik düşüncesi bazı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi İtalya’yı da etkisi altına almıştı. “Kara Gömlekliler” sloganıyla ortaya çıkan eski bir gazeteci olan Benito Mussolini ve ekibi, İtalya’da iktidara gelerek ülkede büyük bir İtalyan milliyetçiliği rüzgarını estirmişlerdir. Bu düşünce yapısı, 1930’lu yılların ortasında İtalya’nın dönemin Habeşistan devletini işgali ile sömürge düşüncesine dönüşmüş ve 1939’da bir dünya savaşının çıkmasını bir miktar etkilemiştir.
Günümüzde ise “Soğuk Savaş” döneminin de etkilerini halen hisseden Avrupa, yükselmekte olan aşırı milliyetçiliğin etkisinde ilerlemekte. Yakın tarihte İtalya’da iktidara gelen aşırı sağcı Meloni hükümeti bunun bir göstergesi. Fransa’da da aynı etkileri Le Pen gibi siyasetçilerin söylemlerinde görmekteyiz. Avrupa, adeta aşırı sağcı bir eksene doğru kaymaya devam etmekte.
Aykut FİLİZ
